Покистон бош вазири ўринбосари Исҳоқ Дар 19 декабрь куни қўш мамлакат Ҳиндистонни тўғонлардаги сувни огоҳлантиришсиз қўйиб юбориш орқали сувни “қуролга айлантириш”да айблади. Бу ҳақда ABC News хабар берди.
Исҳоқ Дарнинг таъкидлашича, Деҳлининг ушбу ҳаракатлари Жаҳон банки воситачилигида имзоланган сув тақсимоти тўғрисидаги шартномани бузади ҳамда минтақадаги тинчлик ва барқарорликка рахна солади. Ушбу баёнот Покистон Ташқи ишлар вазирлиги Ченоб дарёсидан сувнинг мунтазам бўлмаган тарзда чиқарилиши бўйича Ҳиндистонга тушунтириш сўраб хат йўллаганидан бир кун ўтиб янграмоқда.
Дарнинг сўзларига кўра, Ҳиндистон Покистон қишлоқ хўжалиги циклининг энг муҳим палласида сув оқимини манипуляция қилмоқда. Бу эса мамлакатнинг озиқ-овқат ва иқтисодий хавфсизлигига, шунингдек, миллионлаб одамларнинг тирикчилигига таҳдид солмоқда.
“Бундай ноқонуний ва масъулиятсиз хатти-ҳаракатлар Покистонда гуманитар инқирозни келтириб чиқариши мумкин”, деди бош вазир ўринбосари.
Тарихий зиддият ва “уруш ҳаракати”
Ҳиндистон ва Покистон 1947-йилда Британиядан мустақилликка эришганидан бери ўзаро учта уруш олиб борган бўлиб, уларнинг иккитаси айнан ҳудудий низолар сабаб юзага келган. Ҳозирча Деҳли Исломободнинг мазкур айбловларига муносабат билдирмади.
Маълум қилинишича, 2025 йилнинг сентябрь ойида ҳам шунга ўхшаш ҳаракатлар Покистон шарқидаги юзлаб қишлоқларни вайрон қилган сув тошқинларини янада оғирлаштирган эди. Ўшанда Ҳиндистон томони муссон ёмғирлари сабабли юзага келиши мумкин бўлган тошқин ҳақида Покистонни огоҳлантирганини даъво қилган.
Маълумот ўрнида, 1960 йилда имзоланган “Ҳинд сув шартномаси”га кўра, Ҳиндистон Рави, Сатлеж ва Биас дарёларини назорат қилади. Покистон эса Жҳелум, Чиноб ва Ҳинд дарёлари (Кашмир орқали ўтувчи ғарбий дарёлар) устидан назорат ҳуқуқига эга.
Покистон Миллий хавфсизлик қўмитаси 2025 йил бошида сув оқимини тўхтатиш ёки йўналишини ўзгартиришга бўлган ҳар қандай уриниш “уруш ҳаракати” сифатида баҳоланиши ҳақида огоҳлантирган эди.
Дипломатия ва кризис
Икки давлат ўртасидаги муносабатлар 2025 йилнинг апрель ойида, Ҳиндистон назоратидаги Кашмирда 26 нафар турист ўлдирилганидан сўнг янада ёмонлашган. Ҳиндистон шартномани бир томонлама тўхтатиб, дипломатик алоқаларни чеклаган. Май ойида эса вазиятга ҳарбий тўқнашувгача борди. Кескинлик АҚШ президенти Дональд Трамп воситачилигида эълон қилинган ўт очишни тўхтатиш режимидан сўнг пасайган бўлса-да, муносабатлар ҳалигача нормаллашгани йўқ.
Исҳоқ Дарнинг айтишича, Ҳиндистон шартномада кўзда тутилган гидрологик маълумотларни алмашиш ва қўшма назорат механизмларини тўхтатиб қўйган. Бу эса Покистонни ҳам тошқинлар, ҳам қурғоқчилик хавфи остида қолдирмоқда. Покистон ушбу масала юзасидан БМТ Бош котиби Антонио Гутерриш ва БМТ Бош Ассамблеяси раисига мурожаат қилиб, вазиятга аралашишга чақирди.
“Сув — бу ҳаёт, уни қуролга айлантириб бўлмайди”, деди Дар.
