АҚШда қурилиш ишлари учун ғоятда зич ва қаттиқ бўлган ёғоч материаллар таклиф қилина бошланди, улар ҳатто пўлат билан рақобатлаша олади. “Суперёғоч” мустаҳкамлик ва оғирлик нисбати бўйича пўлатдан 10 баробар устун ва у ҳатто осмонўпар бинолар қурилишида ҳам қўлланилиши мумкин. Бироқ ҳозирча у ташқи ишлар учун материал сифатида хизмат қилади, бир йил ичида эса уй ва квартиралар ичида ҳам қўлланилиши ваъда қилинмоқда.
Ноёб материални оддий ёғочдан ишлаб чиқарилади ва бу билан Мэриленд штатидан InventWood компанияси шуғулланмоқда. Superwood номли материални ишлаб чиқариш учун биринчи завод 2025 йил май ойида ишга туширилган. Материални яратиш устидаги ишлар ўн йилдан, компания ҳамасосчиси ва Йель университети профессори, материалшунос олим Лянбин Ху (Liangbing Hu) раҳбарлигида бошланган.
Дастлаб Мэриленд университетининг Материаллар инновациялари марказида ишлаган Ху ёғочни қайта ишлаш бўйича тажрибалар ўтказган, жумладан лигнинни олиб ташлаш орқали унинг шаффоф турини яратиш устида ишлаган. Бироқ олимнинг асосий мақсади Ер юзидаги энг кенг тарқалган биополимер — целлюлозани мустаҳкамлаш орқали ёғочни идеал қурилиш материалига айлантириш бўлган. 2017 йилда у мақсадига етди: Nature журналда чоп этилган тадқиқот қайта ишланган ёғочнинг кўплаб металл ва қотишмалардан устунлигини тасдиқлади.
“Суперёғоч” табиий ёғочдан кимёвий ишлов ва иссиқ пресслаш орқали олинади. Ёғоч сув ва махсус кимёвий моддалар аралашмасига солиниб қайнатилади. Жараён ихтирочисининг айтишича, бу оддий хавфсиз озиқ-овқат қўшимчаси бўлиб, унинг аниқ таркиби сир сақланади. Кейин ёғоч прессланиб, унинг ковак тузилиши йўқ қилинади ва материал зичлиги оширилади. Илк тажрибаларда жараён бир ҳафтагача чўзилган бўлса, ҳозирда ишлаб чиқаришда бу фақат бир неча соатни олади.
Компания бу усулни 19 хил ёғоч навида ва бамбукда синаб кўрган ва унинг универсаллигини тасдиқлаган. Олим таъкидлашича: материал ташқи кўриниши ва хусусиятлари билан оддий ёғочга ўхшайди, лекин анча мустаҳкам. Тадқиқотлар давомида 140 дан ортиқ патент олинган ва натижада Superwood тижорий маҳсулот сифатида бозорга чиқди.
“Суперёғоч” оддий ёғочдан 20 баробар мустаҳкам, 10 баробар чўкиш ва эзилишга чидамли, замбуруғ ва ҳашаротларга мутлақо тасирчан эмас, шунингдек, энг юқори даражали ёнғинга чидамлилик сертификатига эга. Аввалбошда у ташқи ишлар — террасалар ва фасад қопламалари учун ишлатилиши кўзда тутилган, кейинги йилдан эса уй интерьерларида — девор панеллари, пол ва мебелда қўлланила бошланди. Шу билан бирга, материал мебелдаги металл ёпиштиргичларни алмаштириш имконини бериб, темир қисмлар ишдан чиқиши сабабли мебел бузилишининг олдини олади.
