АҚШнинг Вайоминг штатида Чикаго университети олимлари 66 миллион йил аввал яшаган Edmontosaurus annectens турига мансуб икки динозавр қолдиқларини топди. Бу ҳақдаги тадқиқот натижалари “Science” журналида чоп этилди.
Маълум қилинишича, мумиё атамаси шартли ишлатилган – асл биологик тўқималар сақланмаган, бироқ ҳайвон жасади ўлимидан сўнг атиги 0,25 миллиметр қалинликдаги лой қатлами билан қопланиб, унинг шаклини мукаммал тарзда “муҳрлаб” қолган.
Топилма шу қадар яхши сақланганки, ҳатто тери тузилмаси ва юмшоқ тўқималарнинг изларини ҳам кўриш мумкин.
More stories“Бу ғайриоддий тасодиф эди – табиат яратган шунчалик юпқа ниқобки, уни ҳатто енгил шамол ҳам учириб юбориш мумкин эди”, деган тадқиқотчилар.
Қолдиқларни ўрганиш жараёнида олимлар микрокомпютер томографияси, рентген спектроскопияси ва 3D-моделлаштириш усулларидан фойдаланган. Натижада Edmontosaurusʼнинг анатомияси батафсил тикланган.
Таҳлиллар шуни кўрсатдики, бу динозаврнинг орқа оёқларида отникига ўхшаш учта туёқсимон бармоқ, бўйнидан думигача чўзилган тиканли тизма ва қалин тангачали тери бўлган.
Бу кашфиёт – динозаврларда туёқ мавжудлигини тасдиқлаган биринчи илмий далил бўлган. Шу билан бирга, топилма қадимий судралиб юрувчиларнинг тузилишини қайта кўриб чиқишга туртки берган.
Реконструкция шуни кўрсатдики, Edmontosaurus’нинг олд оёқлари ва орқа оёқлари тузилиши бир-биридан фарқ қилган – у шу тариқа биринчи туёқли қуруқлик ҳайвони сифатида қайд этилган.
Профессорларнинг таъкидлашича, бу топилма динозаврларнинг юмшоқ тўқималарини ўрганишда янги босқични бошлаб беради. Ушбу методлар бошқа қадимий турлар анатомиясини аниқлаш ва уларнинг замонавий ҳайвонлар билан эволюцион алоқаларини чуқурроқ тушунишга ёрдам беради.
