Ўзбекистонда банк хизматлари истеъмолчилари билан муносабатларда қўйиладиган минимал талаблар янгиланганди. Марказий банк мазкур ўзгаришлар ҳақида батафсил маълумот берди.
Банк хизматлари истеъмолчилари билан ўзаро муносабатларни амалга оширишда тижорат банкларининг фаолиятига қўйиладиган минимал талаблар тўғрисидаги низомга ўзгартириш ва қўшимчалар киритилган бўлиб, бу ўзгартириш ва қўшимчалар 2026 йил 29 январдан кучга киради.
Янги чеклист жорий этилади
Банклар томонидан қарз олувчи жисмоний шахсларга кредит мажбуриятлари билан боғлиқ эҳтимолий таваккалчиликлар тўғрисидаги маълумот берилишини назарда тутувчи стандарт чеклист шакли амалиётга жорий этилмоқда. Мазкур чеклист қарз олувчиларга кредит билан боғлиқ мажбуриятлар ва эҳтимолий таваккалчиликлар тўғрисида олдиндан маълумот (тушунтириш) берган ҳолда, уларни кредит олиш бўйича масъулиятли қарор қабул қилишга ундайди.
Кредит тўловларини кечиктираётганлар учун енгиллик берилади
Молиявий қийинчиликлар сабабли кредит тўловларини ўз вақтида тўлашга қийналаётган қарз олувчиларнинг амалдаги кредитлари шартномаси шартларига ўзгартириш киритиш бўйича банкнинг ички тартиби бўлиши ва уни истеъмолчиларга ошкор қилиши юзасидан талаб белгиланмоқда. Ушбу талаб банкларнинг қийин вазиятларда мижозларни қўллаб-қувватлаш тизимини ривожлантириш, кредит шартномасини реструктуризация қилиш жараёнлари шаффофлигини таъминлаш ва банкларда бу борада аниқ қоидаларни шакллантиришга хизмат қилади.
Банклар фуқароларни ортиқча қарзга ундамайди
Айрим инсофсиз амалиётларни чеклаш, хусусан истеъмолчиларга кредит олиш бўйича аризасида (сўровида) кўрсатилган миқдордан ортиқча суммада кредит таклиф этган ҳолда уни олишга ундамаслик, кредит қарздорликларини давлат томонидан фуқароларга ажратиладиган ижтимоий нафақа ва ёрдам маблағларига қаратмаслик ҳамда кредит шартномасида ёки унга илова қилинган кредитни қайтариш жадвалида тўловлар бўйича белгиланган календарь санага қадар кредит тўловларини ундиришга талаб қўймаслик белгиланмоқда.
Мазкур нормалар аҳолининг ортиқча қарз мажбуриятларига эга бўлишини олдини олиш, ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳолини қўллаб-қувватлаш ва давлат томонидан ажратиладиган мақсадли ёрдам маблағлари дахлсизлигини таъминлаш ҳамда кредитни қайтариш жадвалида белгиланган календарь саналарга мувофиқ кредит тўловларини ундирилишини тартибга солиш бўйича банкларнинг масъулиятини оширади.
Мижоз розилигисиз олдиндан белгиланган белгилар ёки кредит параметрларини киритишга йўл қўйилмайди
Молиявий хизматлар кўрсатилаётганда истеъмолчининг хоҳиш-иродасини ифодаловчи ҳар қандай белгиларни олдиндан ўрнатиб қўйиш, танлаб қўйиш ҳамда кредит параметрлари кўрсатилган майдончаларни олдиндан тўлдириш чекланмоқда. Бу эса ўз навбатида, истеъмолчиларнинг банк хизматларидан фойдаланиш жараёнларида қарор қабул қилиш эркинлигини таъминлайди, банк маҳсулотлари шартларининг шаффофлиги мустаҳкамланади ҳамда банк ва мижоз ўртасида келгусида юзага келиши мумкин бўлган тушунмовчиликларини олдини олади.
Тижорат банклари томонидан истеъмолчиларга омонатларни кафолатлаш тизими, кафолатланадиган омонат турлари ва миқдори, компенсация бериш тартиби ва уни тўлаш муддатлари тўғрисида батафсил тушунтириш ҳамда ҳамда стандарт шаклдаги ахборот бериш талаби белгиланмоқда. Қайд этилишича, мазкур талаб аҳолининг омонат хавфсизлиги юзасидан хабардорлигини ошириш, молиявий саводхонлигини яхшилаш ҳамда уларнинг банк тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Марказий банк томонидан банк хизматлари истеъмолчилари билан ўзаро муносабатларни амалга оширишдаги минимал талаблар тўғрисидаги низомга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш режаси ҳақида август ойида маълум қилинганди. 19 октябрда Рақобат қўмитаси кредит рекламаларида унинг оқибатлари ҳақида огоҳлантиришлар бериш мажбуриятини жорий этишни ҳам таклиф қилди.
