Сўнгги ҳафталарда дунё автомобил саноати яна бир жиддий хатарга дуч келди. Бу галги муаммо геосиёсий эмас, балки технологик низо билан боғлиқ. Масала марказида — Нидерландияда жойлашган, аммо Хитой компанияси Wingtech Technologies’га тегишли Nexperia NV турибди. Бу хақида CNN хабар бермоқда.
Яримўтказгичлар ортидаги сиёсий тортишув
Nexperia автомобиллар учун муҳим бўлган чиплар — транзисторлар, диодлар ва бошқа электрон элементларни ишлаб чиқаради. Бу кичик кўринишдаги қисмларсиз ҳозирги замонавий автомобилни тасаввур қилишнинг иложи йўқ.
Бироқ АҚШ ва Хитой ўртасидаги савдо зиддияти кучайгани сабабли, компания фаолияти қатор чекловларга дуч келмоқда. АҚШ ҳукумати Nexperia ва унинг Хитойдаги бўлинмалари орқали технологиялар Хитойга оқиб ўтишидан хавотирда. Нидерландия ҳам компанияни экспорт назорати тизимига киритди. Бу эса глобал таъминот занжирида катта ноаниқлик яратди.
Автомобил ишлаб чиқарувчилар хавотирда
Nexperia чиплари кўплаб йирик автомобиль ишлаб чиқарувчи брендлар — Volkswagen, BMW, Toyota, Ford ва бошқаларнинг етказиб бериш занжирида муҳим ўрин тутади. Агар компания фаолияти чекланса, заводларда йиғиш линиялари тўхташи мумкин.
Автоэкспертлар фикрича, бир нечта ҳафталик таъхирнинг ўзи ҳам бозордаги таклифни қисқартиради ва бу ҳолат янги ҳамда ишлатилган автомобиллар нархининг ошиб кетишига сабаб бўлади.
Глобал таъсир
Яримўтказгичлар ишлаб чиқаришдаги ҳар бир чеклов нафақат алоҳида компанияларга, балки бутун иқтисодиётларга таъсир кўрсатади. 2021 йилдаги чип етишмовчилиги сабабли миллионлаб автомобиллар йиғилмай қолган эди. Ҳозирги вазият шунга ўхшаш инқирозни такрорлаши мумкин.
Хулоса
Nexperia атрофидаги низо — бу оддий тижорат баҳси эмас. У дунё иқтисодиётининг стратегик нуқтаси бўлган технологик мустақиллик учун курашни ифодалайди.
Автомобил ишлаб чиқариш глобал тизим эканини инобатга олсак, битта компания ёки битта қарор бутун бозорга таъсир кўрсатиши мумкин. Шу боис, Nexperia воқеаси геосиёсий тортишувларнинг иқтисодий оқибатларини яна бир бор ёрқин кўрсатиб берди.
